Dijital Bankaların Kuruluş ve Faaliyetleri

Dijital bankaların kuruluş ve faaliyetlerini düzenleyen “Dijital Bankaların Faaliyet Esasları İle Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik” 1 Ocak 2022’de yürürlüğe girdi.

Dijital bankalar, bu yönetmelik yanında Bankacılık Kanunu ve ilgili düzenlemeler çerçevesinde kredi kuruluşlarının uymakla yükümlü olduğu tüm mevzuat hükümlerine uymakla yükümlüdürler. Dijital bankalar tüm mevzuat hükümlerine tabi olmakla birlikte faaliyetleri bazı kısıtlara tabidir.

Müşteri Kısıtı

Öncelikle dijital bankaların kredi müşterileri, yalnızca finansal tüketicilerden ve KOBİ’lerden oluşabilir. Ancak belirli şartlar altında diğer kredi işlemlerini de yapabileceklerdir.

Fiziki Teşkilatlanma Kısıtı

Dijital bankalar genel müdürlük ile genel müdürlüğe bağlı hizmet birimleri dışında muhabirlik, acentelik, temsilcilik gibi her ne ad altında olursa olsun teşkilatlanmaya gidemez.

Dijital bankalar kendi ATM ağlarını kurabilecekleri gibi başka ATM ağlarını da kullanabileceklerdir. Ayrıca, ihraç edecekleri ödeme araçlarını kabul etmek üzere anlaşma yaptıkları işyerleri aracılığıyla nakit çekim ve bakiye yükleme hizmeti verebileceklerdir.

İşlem Kısıtı

Dijital bankaların, bir müşterisine kullandırabileceği, kredi kartları ile gerçekleştirilen harcamalar ve nakit çekimleri ile kredili mevduat hesapları hariç olmak üzere, teminatsız nakdi tüketici kredilerinin toplamı, ilgili müşterinin beyan edilen ve dijital bankalarca teyit edilen aylık ortalama net gelirinin dört katını ve müşterinin aylık ortalama net gelirinin tespit edilememesi halinde on bin Türk Lirasını aşamaz.

Kısıtlamaların Kaldırılması

Dijital bankanın ödenmiş sermayesini 2.5 milyar TL’ye çıkarması halinde, dijital bankanın yapacağı başvuru üzerine Kurul, yeni durumda risklerini yönetebileceğine kanaat getirdiği dijital bankalar için faaliyet kısıtlamalarının tamamen ya da uygun göreceği bir geçiş planı çerçevesinde kademeli olarak kaldırılmasına karar verebilir.

Asgari Ödenmiş Sermaye Şartı

Dijital bankaların asgari nakden ödenmiş sermayelerinin 1 milyar TL olması gerekmektedir.

İş Planı ve Faaliyet Programı

Bankaların İzne Tabi İşlemleri ile Dolaylı Pay Sahipliğine İlişkin Yönetmelik uyarınca banka kuruluş başvurularında Banka kurulmasından beklenen faydayı analiz eden, yapılacak faaliyetlerin neler olduğunu, iç denetim, iç kontrol ve risk yönetiminin nasıl gerçekleştirileceğini içeren iş planları ile bankanın yapısal örgütlenmesini gösteren, kuruluşun mali yapısı ile ilgili projeksiyonlarının sermaye yeterliliğini de içerecek şekilde ortaya konulduğu faaliyet programının Kuruma iletilmesi gerekmektedir. İlave olarak dijital bankaların iş planı dokümanında aşağıdaki hususlara da yer vermesi gerekmektedir:

1. Başvuru sahibinin, finansal kapsayıcılığı artırmaya yönelik olarak belirlediği, öğrenciler, ev hanımları, onsekiz yaş altı gençler, KOBİ’ler gibi hedef kitle ile bu hedef kitlede yer alan gruplara yönelik tespit ettiği ihtiyaçlar ve bu ihtiyaçları karşılamaya yönelik sunmayı planladığı ürün ve hizmetler ile pazarlama stratejisine,
2. Hedef kitlenin oluşturduğu pazara ilişkin sayısal verilerle desteklenmiş pazar büyüklüğü ve pazar boşluğu analizine,
3. Seçilen pazardaki diğer oyuncularla rekabet edebilmek ve sürdürülebilir bir iş modelini sağlamak üzere gelecek beş yıla ilişkin fiyatlama politikası, edinilmesi planlanan tahmini müşteri sayısı ve yapılan yatırımın ne zaman başa baş noktasına geleceğini de öngören finansal projeksiyonlar ve tahmini finansal tablolar ile bu tahminler için temel teşkil eden varsayımların makul olduğunu gösterir sayısal analizlere.

Faaliyet programı dokümanında ise şu hususlara da yer verilmelidir:

1. Kritik olarak belirlenmiş sistemleri de gösterecek şekilde sistem ve ağ mimarisinin genel görünümüne,
2. Bilgi sistemleri strateji planına,
3. Planlanan bilgi sistemleri yönetimi yapısı kapsamında, Bankaların Bilgi Sistemleri ve Elektronik Bankacılık Hizmetleri Hakkında Yönetmelik’te düzenlenen bilgi sistemleri risk yönetim sürecinin, bilgi güvenliği yönetimi sürecinin, bilgi sistemleri proje yönetiminin, BT operasyon yönetiminin, erişilebilirlik yönetimi sürecinin, bilgi sistemleri süreklilik yönetim sürecinin ve dış hizmet alımı süreci yönetiminin nasıl ele alınacağını açıklayan süreç dokümanlarına,
4. Bilgi sistemlerine ilişkin dış hizmet alınması planlanıyor ise dış hizmet sağlayıcılarının ve bu sağlayıcılardan hangi hizmetlerin alınacağının listesi ile bu dış hizmet sağlayıcılara ilişkin yapılan risk değerlendirmesine,
5. Müşteri talep, şikâyet ve itirazlarının alınmasını ve değerlendirilerek sonucu hakkında ilgililere cevap verilmesini sağlayacak sistemin işleyişine ve iş akışına ilişkin detaylı bilgilere,
6. Elektronik bankacılık hizmetleri dağıtım kanallarında işlem güvenliğinin nasıl sağlanacağına ve müşteri kimliğinin nasıl doğrulanacağına ilişkin dağıtım kanalı bazında detaylı bilgilere,
7. Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik uyarınca gerçekleştirilecek uzaktan kimlik tespit sürecinde işlem doğruluk yüzdesini artırmak bakımından kullanılan teknoloji ve iş akışlarına ilişkin bilgilere,
8. Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik uyarınca elektronik ortamda müşteri ile kurulacak sözleşme ilişkilerinde, müşteriye sözleşme içeriği olarak hangi bilgiler gösterilmiş ise müşteri tarafından yalnızca o bilgilerin onaylanmasının sağlanması konusunda güvence sağlayacak teknik kontrollere ilişkin bilgilere.

Lisans Başvurusu Yapan Kuruluşlar

Bankacılık lisansı kuruluş ve faaliyet izni olmak üzere iki aşamadan oluşmaktadır. 31 Ağustos 2022 itibariyle 3 adet banka dijital banka kuruluş lisansı almıştır. Bu bankalar aynı tarih itibariyle henüz faaliyet izni almamıştır. Önümüzdeki aylarda faaliyet izni alarak müşteri kabul etmeye başlamaları beklenmektedir.

Ticaret Sicil kayıtları incelendiğinde Hayat Katılım Bankası A.Ş.’nin “Hayat Finans Katılım Bankası A.Ş.” olarak 11 Ağustos 2022’de kuruluş kaydı yapıldığı görülmektedir. Banka’nın sermayesinin %50’si Hayat Kimya Sanayi A.Ş.’ye, %50’ye yakın kısmı da Kastamonu Entegre Ağaç Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ye ait olduğu diğer üç ortağın payının 1500’er TL ile sembolik düzeyde kaldığı görülmektedir. Kurucu Yönetim Kurulu üyeleri Ahmet Yahya Kığılı, Mehmet Avni Kığılı, Murat Ulus, Oğuz Kayhan, Osman Akyüz, Soner Canko ve Melih Murat Ertem’dir. Melih Murat Ertem ve Murat Ulus müştereken temsile yetkili kılınmıştır.

Kasa Katılım Bankası A.Ş. sermayedarlarından Great East Capital Umut Tekin’e ait. Medyada Great East Capital’ın Malezya merkezli Boustead Grubu ile işbirliği yaptığı yönünde, hatta bankanın Malezyalıların olduğu yönünde haberler var. Ancak ortaklık yapısında böyle bir durum görülmüyor. T.O.M. Katılım Bankası A.Ş. ise geçtiğimiz günlerde elektronik para lisansı da alan A101 Grubu’na ait.

Bunlardan başka geçtiğimiz aylarda Turkcell’in de dijital banka kurmak için BDDK’ya başvurduğu medyaya yansımıştı.