Bu yazı cevaplardan çok soruların olduğu bir yazı. Temel konusu da Kripto Para Kanun Taslağı ve MASAK mevzuatında VASP (Kripto varlık hizmet sağlayıcılar) tanımı.
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları (VASP’lar) ilk kez 1 Mayıs 2021’de MASAK tarafından yayınlanan Yönetmelikle mevzuatımızda ilk kez yer aldı. Buna göre VASP’lar MASAK düzenlemeleri kapsamında yükümlü olarak tanımlandı. MASAK tarafından aynı ay yayınlanan Rehber’de “Kripto varlık hizmet sağlayıcılar ise, söz konusu kripto varlıkların alım satımlarına elektronik işlem platformları üzerinden aracılık etmektedir” ifadesine yer verilmiştir. Bu ifade için tam bir tanımlama tabirini kullanmak doğru değil, zira kripto varlık hizmet sağlayıcıların bir özelliği sayılmış. Ancak bu sayma VASP’lar için oldukça sınırlı bir çerçeve çiziyor: elektronik işlem platformları üzerinden kripto varlıkların alım satımına aracılık.
Kripto varlık hizmet sağlayıcılarla ilgili düzenleme taslağı (versiyon 2) Kripto varlık hizmet sağlayıcıyı;
- Kripto varlık alım satım platformları, kripto varlık saklama hizmeti sağlayan kuruluşları ve bu Kanuna dayanılarak yapılacak düzenlemelerde kripto varlıklarla ilgili olarak hizmet sağlamak üzere belirlenmiş kuruluşları ifade edecek şekilde,
Kripto varlık alım satım platformunu ise;
- Kripto varlık alım satım işlemlerinin gerçekleştirildiği kuruluşları ifade edecek şekilde tanımlamış.
Peki uluslararası düzenlemeler ve diğer ülkeler VASP’ları nasıl tanımlıyor?
FATF düzenlemeleri kripto varlık servis sağlayıcıyı aşağıdaki beş farklı faaliyetten en az birini yapan gerçek ya da tüzel kişi olarak tanımlıyor:
“Virtual asset service provider means any natural or legal person who is not covered elsewhere under the Recommendations, and as a business conducts one or more of the following activities or operations for or on behalf of another natural or legal person:
- exchange between virtual assets and fiat currencies;
- exchange between one or more forms of virtual assets;
- transfer of virtual assets;
- safekeeping and/or administration of virtual assets or instruments enabling control over virtual assets; and
- participation in and provision of financial services related to an issuer’s offer and/or sale of a virtual asset.”
AB kripto varlık düzenleme setinde (MİCA) ise aşağıdaki tanımlama yapılmış:
“‘Crypto-asset service’ means any of the services and activities listed below relating to any crypto-asset:
- the custody and administration of crypto-assets on behalf of third parties;
- the operation of a trading platform for crypto-assets;
- the exchange of crypto-assets for fiat currency that is legal tender;
- the exchange of crypto-assets for other crypto-assets;
- the execution of orders for crypto-assets on behalf of third parties;
- placing of crypto-assets;
- the reception and transmission of orders for crypto-assets on behalf of third parties;
- providing advice on crypto-assets
Görüldüğü üzere ülkemizde 2021 yılının başında başlayan kripto varlık hizmet sağlayıcıları düzenleme çabaları daha bu kuruluşları tanımlama aşamasını bile sağlıklı aşamamış durumdadır. Kripto varlık alım satımı yalnızca kanun taslağında yer alan platformlar bilinen adıyla borsalar marifetiyle yapılmamaktadır. Yetkili müessese bilinen adıyla döviz bürosu gibi çalışan kripto varlık hizmet sağlayıcıları da mevcuttur. Bunlar OTC işlemleri yoluyla kripto varlık ticareti yapmaktadır. MASAK dahi Rehber’de elektronik işlem platformları ile sınırlı bir tanımlama yapmıştır. Buna göre kripto para borsaları MASAK kapsamında yükümlü iken Kapalıçarşı’da ya da Nişantaşı’nda yer alan kripto alım satım büroları yükümlü değil midir? Yeni taslak çalışmasında bunlarla ilgili herhangi bir çalışma var mıdır? Kripto varlıkların alım satımı yalnızca platform marifetiyle mi olacaktır? Diğer yollar yasaklanacak mıdır? Yasaklanırsa bu yasak uygulanabilecek midir? Yasaklanmayacaksa bu kuruluşlar düzenlenecek midir? “… bu Kanuna dayanılarak yapılacak düzenlemelerde kripto varlıklarla ilgili olarak hizmet sağlamak üzere belirlenmiş kuruluşlar” ibaresine dayanarak alt düzenlemelerle mi bu sorun çözülecektir? Alt düzenlemeler bu yükü kaldırmaya muktedir olacak mıdır? Düzenlemezse, yüksek regülasyon altındaki platformlara karşı haksız rekabet alanı oluşmaz mı?
Sorular çok fazla. Ancak en önemlisi de FATF listelerinde gri listede bulunan ülkemiz kripto varlıkları düzenlerken neden daha başlangıçta FATF tavsiyelerine uygun bir VASP tanımlaması yapmaz? En azından MASAK rehberi FATF’a uygun tanımlama ve kapsam belirleyemez miydi? OTC kripto para alım satım büroları neden MASAK mevzuatı çerçevesinde net bir şekilde yükümlü olarak tanımlanmıyor?
